Sporkehout of vuilboom, Wegedoorn. Wegedoornfamilie

Vuilboom of sporkehout, Frangula alnus (syn. Rhamnus frangula) is een algemene inheemse struik van vochtige veengronden en en vochtige tot vrij droge niet al te arme zure zandgrond. Hij wordt 3 tot 6 meter hoog en is meestal struikvormig. Het is een kensoort van het wilgenbroekbos. Hij verdraagt snoei heel goed. Hij bloeit van het voorjaar tot laat in de herfst en vormt zwarte bessen. Heel apart is dat er bloemen aanzitten en alle stadia van rijpheid bessen. Vuilboom wordt bezocht door veel insectensoorten en is ook waardplant van veel insecten waaronder citroenvlinder en boomblauwtje en aardig wat nachtvlinders.
De naam vuilboom kreeg vanwege het gebruik van bessen en bast als vuilafdrijvend middel. (laxeermiddel) Het is echter niet of nauwelijks nog als zodanig in gebruik omdat het geen ongevaarlijk middel is. Ga niet zelf experimenteren! De plant heeft als volksnaam “schijtbezie” en dat is niet voor niets.
Verder zijn er tal van gebruiksdoelen zoals houtskool (voor oa buskruit) verfstof uit de bessen (schijtgeel en sapgroen) en als versteviging van honingraten in gevlochten bijenkorven. (sporken) De puntige stokjes werden/worden door de korf en de raten heen gestoken zodat de korven verplaatst kunnen worden zonder dat de raten afbreken. Bij het verplaatsen wordt ook een doek onder de korf gebonden. Het “opdoeken” van de korven, ofwel verplaatsen naar een andere plek voor bestuiving van gewassen.

Vuilboom is in vrijwel iedere tuin toepasbaar behalve op heel zware kleigrond. Daar zal de grond voor bewerkt moeten worden met organische stof (bladcompost) en zand.

Wegedoorn Rhamnus cathartica lijkt op de vuilboom wat betreft grootte en vorm, maar bloeit in het voorjaar met trossen groenige bloemen, dus niet het hele jaar door. Verder komt deze inheemse struik meer voor op kalkrijkere zand en leemgronden, bijvoorbeeld in de duinen en langs rivieren en groeit dan vaak samen met meidoorns en kardinaalsmuts. De struik is tweehuizig dat wil zeggen dat er vrouwelijke en mannelijke bomen zijn. De bloemen worden door veel insecten bevlogen en is ook een belangrijke waardplant voor ongeveer dezelfde vlindersoorten als de vuilboom.