Boomspiegels, wat kun je er mee.

Boomspiegels in de stedelijke omgeving zien er vaak heel kaal uit.
Dat kan verschillende redenen hebben.
De belangrijkste is dat de gemeente of de buurt vindt dat het er netjes uit moet zien en netjes dan in de vorm van kaal. Zonder begroeiing want dat is “onkruid”.

Dat verwijderen en schoonhouden kan soms heel ver gaan. Schoffelen is nog wel de meest vriendelijke maar ik maakte het mee dat er met kokend water op de boomvoeten gespoten werd waar ook de stoep mee bewerkt werd om alle wilde planten die spontaan opkwamen te vernietigen. Onbegrijpelijk inderdaad maar het was opdracht van een gemeente, maar niet “mijn”gemeente maar van een buurgemeente waar de groenvoorziener ook voor werkte (dat klopte, heb ik nagevraagd). Die gemeente houdt dus duidelijk niet van levende bomen.

Er zijn de laatste jaren veel buurtinitiatieven om de boomspiegels groener te maken. Loffelijk streven maar het is toch best lastig want zo’n plek is van nature niet een plek waar veel groeit. Ja, de boom. En die is bijzonder intolerant voor alles wat rond de stam groeit, zeker in de bijzonder vervelende situatie in een bestrating. Dat is alles behalve een goede plek voor een boom.

De plek is namelijk vergeven van de wortels van de boom, zeker als hij wat ouder is.Logisch. Voor de stevigheid is de plek rond de stam voorzien van sterke armen, De hoofdwortels. Die houden hem overeind en verspreiden zich zo ver mogelijk om toch maar ergens iets van water en voedsel te vinden. Veel bomen willen ook de diepte in, maar dan ken je de ondergrond in de straat nog niet… Daar is weinig te halen meestal maar ligt wel van alles waar steeds naar gegraven moet worden waardoor de diepere wortels naar hartelust verwijderd worden. En ook de horizontale wortels trouwens. Nu is de onderkant van de verharding wel een bron van vocht. Klinkt raar maar de verharding is kouder dan de ondergrond en daardoor condenseert op micronieveau het vocht aan de onderkant en na verloop van jaren hebben de bomen ook veel wortels naar die verharding gestuurd.

En dat komt dus allemaal uit die stam als het ware. Je begrijpt dat de boomspiegel wel heel belangrijk en vol wordt op den duur. Weinig plek voor begroeiing.Of althans, na verloop van jaren wordt het steeds onvriendelijker want de wortels worden dikker. En drukken de verharding ook nog stuk.

Bij jonge bomen kun je best een aantal jaar een mooie begroeiing handhaven. Geef niet of heel weinig mest of compost want daar groeit de boom dan heel erg snel in. Logisch, een soort cafetaria.Gewoon zand met weinig compost, laat de planten hun best maar doen. Bijvoorbeeld een van onze pakketten voor zonnige geveltuin (bij jonge bomen met veel zon op de grond Pakket 1) of halfschaduw bij wat grotere bomen (Pakket 2). Of als er heel weinig aarde te vinden is tussen de wortels kun je ook denken aan een groendak begroeiing (Pakket 7). Dat zijn planten met weinig eisen aan de ondergrond.

Wat ook vaak gebeurt is een soort bak rond een boom maken. Dat is een noodoplossing waar jij en de boom op den duur niet heel blij van wordt.De boom is een organisme dat heel lang heel stabiel al zijn onderdelen een functie “geeft” en er moet vooral niet veel aan veranderen want alle functies zijn van belang. Als je er opeens een laag aarde op de boomvoet gaat gooien en die volplant dan kun je wel nagaan dat dat niet prettig is voor de boom. Iedere soort zal daar anders op reageren, maar het bevordert niet het welzijn. Het meest logische is nog wel dat ie noodwortels gaat produceren en dat die heel snel de bak gaan volgroeien, om de functies te herstellen en nog eens even extra voedsel te kunnen verzamelen. Rond de stam, terwijl dat normaal gesproken alleen op meters afstand gebeurt van de stam. En er weinig ruimte voor planten overblijft na verloop van tijd.

Reken er dus op dat je, wat je ook doet, altijd aan de gang blijft om het “op orde” te houden.
Dat hebben wij ook gemerkt toen we “leuke” foto’s wilden maken voor onze boeken wat betreft boomspiegels. Die leuke en mooie boomspiegels waren gewoon niet goed te vinden…

Wat opvallend was dat er enkele planten wel vaker voorkwamen. De meest opvallende vind ik nog wel het akkerklokje. Die kwam ik in Hilversum weer tegen en vroeger ook in het centrum aan de voet van zwarte noot. Dat is een heel intolerante boom, maar op de een of andere manier zaaide het klokje zich daar toch uit en kon zich lang handhaven met zij vlezige wortels blijkbaar. Ook zie je vaak vroegbloeiers die weer verdwenen zijn als er blad aan de boom komt. Vroegeling, kleine veldkers, herderstasje, paardenbloem, paarse dovenetel…

Misschien is het ook wel handig om eenjarigen te werken, zeker in de verhoogde bakken. Dan heb je in de winter niets weliswaar maar vaste planten zullen het er niet jaren uithouden en zo krijg je de buurt nog wel mee met wat fleurigs in de zomer.
Je kunt ook nog denken aan gevlekte dovenetel, eikvaren misschien, maar probeer echt eens dat akkerklokje. Nog een mooie snijbloem ook en trekt heel veel insecten. En wat vroegbloeiende bolletjes zoals sneeuwklokjes en krokussen of de tete-a-tete narcissen die je vaak cadeau krijgt als ze uitgebloeid zijn.

Op de kwekerij in Kortenhoef hebben we vier pakketten samengesteld Die het altijd wel doen en een grote meerwaarde bieden voor de wilde bijen, vlinders en alle andere bedreigde insecten die we zo nodig hebben. Vogels vinden dat ook heel leuk. Zaden en insecten zijn hun voedsel, vooral van de kleine zangvogels. 15 planten voor ca 2 m2 voor 50,- Het zijn voorbeelden. Je mag ook zelf kiezen.

In de pakketten zitten

Pakket 1: Bergsteentijm, duifkruid, wilde tijm, geelgroene vrouwenmantel en betonie.

Pakket 2 Knoopkruid, rolklaver, kartuizer anjer, akkerklokje (of prachtklokje) en gele kamille

Pakket 3 Valse salie, beemdkroon, wilde peen, vlasbekje en muizenoortje.

Pakket 4 Koninginnekruid, blaassilene, nachtsilene, wilde marjolein en ruige leeuwentand

Van iedere soort 3 stuks zodat het meteen wat lijkt. Het zijn allemaal vaste planten.