Tegels wippen, en wat dan?

Prachtklokje, Campanula persicifolia

In dit artikel staan ook afbeeldingen van planten die geselecteerd zijn voor de tegelwip actie voor de gemeente Wijdemeren voorjaar 2024. Ze zijn een voorbeeld voor andere acties.. In de tekst worden nog veel meer soorten genoemd en op de pagina van de pakketten op deze site staan nog meer suggesties. Bij iedere foto een plant aanwijzing.

Overal wordt aandacht gevraagd om toch vooral minder tegels of andersoortige bestrating te realiseren. #Steenbreek is bijvoorbeeld een initiatief waar veel overheden aan mee werken en vaak ook gesubsidieerde SteenBreek acties organiseren. Het kampioenschap #Tegelswippen komt daar uit voort bijvoorbeeld. Welke gemeente wipt de meeste tegels…

Ook groenstroken zoals grasstroken of dwergstruikstroken, worden steeds vaker met bewonersinitiatieven omgetoverd tot meer bloemrijke vegetaties.

Rand tegels uit de tuin gewipt in Rotterdam

Maar dan zijn de tegels en het “groen” weg en wat dan? Wij krijgen die vraag vaak.
Begin vooral NIET met grondverbetering! Zeker niet in de vorm, dat je het zand, wat meestal onder de tegels ligt, te verwijderen en te vervangen door “bemeste tuingrond of tuinaarde”. Of nog minder geschikt, potgrond en dergelijke.
Hooguit een beetje onbemeste, liefst biologische, bladcompost zonder veen of turf.
Het zand is een prima grondsoort om wilde tuinplanten, die natuurlijk de voorkeur hebben omdat alleen wilde planten van hier nut hebben voor de biodiversiteit van hier, of nauw verwante soorten, in te planten. Door het zand, wat zeker niet altijd voedselarm is, worden planten gedwongen om een groot wortelstelsel te maken. Sommige planten gaan meters diep op zoek naar vocht en voedsel.

Tuin van Loek Gorris in Nijmegen

Dan krijg je sterke planten die ook droogte goed doorstaan. (Klimaatbestendig!)


Veel organsich materiaal in de bovengrond maakt planten lui. Tijdens natte periodes, of wanneer je veel water geeft, blijft het vocht in de bovenlaag hangen en gaan de wortels van de planten daar hun heil zoeken. Met het gevolg dat wanneer het heet en droog wordt en je niet twee keer per dag water geeft de planten meteen in moeilijkheden komen, want verdamping via blad en bloemen gaat door.
Als daarbij dan ook nog bemeste tuinaarde is gebruikt, zijn de planten ook te hard gegroeid en extra kwetsbaar geworden.

Geveltuinen in Delft met een mix van mediterane soorten, tuinplanten en wilde planten


Helaas zien veel tuinaanleggers dit als een verdienmodel. Ze fixen het wel even. Leveren van bemeste grond, afvoeren van zand, leveren van planten en na een paar maand weer leveren van planten en volgend jaar weer leveren van planten… Van Kooten en De Bie hebben er verschillende sketches over gemaakt. (Scheurgras en Winterklaar bijvoorbeeld)

Prachtklokje, Campanula persicifolia. Wijdemeren selectie. Kan in de schaduw en de volle zon. Heeft wat compost nodig door het zand maar hoeft niet in potgrond geplant te worden. Wordt ca 90 cm hoog, bloeit in de zomer en langer door als je de uitgebloeide bloemen verwijdert. Trekt veel insecten waaronder specifieke wilde bijen (klokjesbij)

Omdat tegels vaak vlak tegen een gevel gewipt worden kun je daar het beste soorten planten die tegen warmte kunnen, vooral als de gevel op een zonkant ligt. In de schaduw kun je feitelijk alle wilde schaduwplanten toepassen, zoals bosandoorn, donkere ooievaarsbek, alle varens, salomonszegel, aronskelksoorten, grote veldbies en andere veldbiezen, zegges en grassen van bosranden en nog veel meer.

Knikkend nagelkruid, Geum rivale. Wijdemeren selectie. Kan in de volle zon en in halfschaduw. Heeft wat compost nodig door het zand maar hoeft niet in potgrond. Wordt ca 40 cm hoog, bloeit in april-mei en trekt veel insecten aan.

In de zon kun je ook kiezen voor mediterane soorten zoals bepaalde tuinkruiden. Niet inheems maar toch redelijk herkenbaar voor insecten van hier. Door de opwarming krijg je ook steeds meer dieren uit het zuiden die naar het noorden trekken en dus ook de zuidelijke planten herkennen. Zo zie je de koninginnepage hier ook op lavendel fourageren en de keizersmantel op rode spoorbloem.

Borstelkrans, Clinopodium vulgare. Wijdemeren selectie. Kan in de zon en in de halfschaduw en heeft wat compost nodig door het zand maar geen potgrond nodig. Wellicht wat kalk toevoegen (eierschalen). Wordt ca 40 cm hoog, bloeit de zomer door en trekt veel insecten aan.

Lavendel, echte salie, rozemarijn, hyssop en gewone tijm bijvoorbeeld. Maar ook wilde tijm en wilde marjolein, soorten van hier doen het prima. En dan allerlei planten die bij ons op droge en zonnige plekken groeien. Op heides zoals St-Janskruid en grasklokje. Of op stenige plekken zoals muurpeper, wit vetkruid en Engels gras. Maar ook knoopkruid, wilde margriet, prachtklokje, akkerklokje, lange ereprijs, mannetjes ereprijs, muskuskaasjeskruid, ruige leeuwentand, biggenkruid, duifkruid, beemdkroon, wondklaver en nog veel meer soorten.

Beemdkroon, Knautia arvensis. Wijdemeren selectie. Kan in de volle zon en de halfschaduw. heeft wat compost nodig door het zand maar geen potgrond. Wordt ca 60 cm hoog en bloeit in de zomer. Wanneer je de uitgebloeide bloemen weghaalt bloeit hij lang door. Trekt veel insecten aan.

Vaak wordt ook gevraagd naar klimplanten. Dat is wat betreft inheemse soorten voor hier redelijk beperkt. Onze klimmers, zoals bosrank en heggenrank zijn nogal enthousiast. Boslathyrus, een die wat schaduw wil deel van de dag kan ook nogal behoorlijk hard doorgaan. Veldlathyrus en bont kroonkruid ook. Daar heb je dus echt de ruimte voor nodig.

Knoopkruid, Centaurea jacea. Wijdemeren selectie. Zon en halfschaduw. kan gewoon in het zand, maar verdraagt ook wat compost, geen potgrond. Wordt ca 50 cm hoog, bloeit vanaf mei en als je de uitgebloeide bloemen weghaalt tot laat in het jaar. Trekt veel insecten aan.


Onze rozen, die ook best goed klimmen, zijn geen van allen echte doorbloeiers. De hondsroos en egelantier bijvoorbeeld bloeien uitbundig in mei en juni maar daarna niet meer tot soms wat nabloei in de herfst als er al bottels aan zitten. Wil je toch bloemrijke gevelbestormers toepassen dan zul je over de grens moeten kijken, wel met het gevolg dat je dan minder aantrekkelijk bent voor de insecten van hier. Maar doorbloeiende klimrozen, vooral de enkelbloemigen worden wel goed gevonden.

Vuilboom, Frangula alnus. Wijdemeren selectie. Struik. kan ca 3 meter hoog worden maar is goed te snoeien. Zon tot schaduw. Kan gewoon in het zand met wat compost. Geen potgrond nodig. Bloeit hele jaar en trekt veel insecten en vogels. Niet eetbaar!
Hondsroos, Rosa canina. Wijdemeren selectie. Is een snel groeiende wilde roos en heeft de ruimte nodig. Bloeit mei juni en soms ook in het najaar. Kan in het zand met wat composten heeft wat kalk nodig (eierschalen). geen potgrond. Trekt veel insecten aan en in het najaar vogels.
Grote veldbies, Luzula sylvatica compacte cultivar. Wijdemeren selectie. Heeft wat compost nodig in het zand. Geen potgrond. Kan in de zon maar ook goed in de schaduw. Het is een laagblijvende selectie van de soort. Ca 20 cm. Bloeit in maart-mei. Trekt insecten aan.

Plaats een reactie